Lean Kata coaching
- Willem Heijboer

Benieuwd hoe je een cultuur van continu verbeteren opbouwt binnen je organisatie? Met Kata in Lean krijg je een krachtige aanpak in handen die verder gaat dan de gebruikelijke tools. Kata combineert gestructureerde routines met coaching om teams stap voor stap te laten groeien en verbeteren, waarbij zowel technische vaardigheden als gedrag centraal staan. Ontdek in dit artikel hoe de Verbeter-Kata en Coaching-Kata samenwerken om resultaten te boeken die écht blijven hangen.

Wat is Kata in Lean?

In vechtsporten is een Kata een gestructureerde reeks bewegingen die keer op keer wordt herhaald. Het doel? Perfectie. Elke beweging moet soepel in elkaar overlopen, zodat techniek en precisie steeds verbeteren. Deze kata’s zijn routines die kracht en controle opbouwen, maar ook reflexen trainen. Door herhaling wordt het gedrag en de beweging een automatisme, iets waarop je kunt vertrouwen onder druk. In Lean hebben we een vergelijkbare benadering: niet in de fysieke zin, maar gericht op continu verbeteren door routines en discipline.

In Lean verwijst Kata naar de dagelijkse routines die teams helpen om systematisch te verbeteren. Het is een manier om stap voor stap naar een duidelijk doel toe te werken, zonder direct naar grote veranderingen te grijpen. Kata in Lean is dus niet zomaar een methode; het is een manier van denken en doen die continu verbeteren echt onderdeel maakt van de dagelijkse praktijk. Dit leidt tot resultaten die niet alleen goed zijn voor de korte termijn, maar ook bijdragen aan een cultuur van verbetering die in de organisatie verankerd raakt.

Kata Gebruiken voor Continu Verbeteren

Kata coaching is ideaal wanneer een organisatie de technische Lean-tools al beheerst en klaar is voor de volgende stap: gedrag en mindset als focus voor continu verbeteren. Kata coaching is een natuurlijke stap voor organisaties die al weten hoe processen te optimaliseren, maar ook willen dat hun teams probleemoplossend en zelfsturend gaan werken. Door Kata in te zetten, ontwikkelen medewerkers een routine van reflectie en verbetering, die diep in hun dagelijkse werkwijze verweven raakt. Kata is daarmee de brug tussen technische kennis en een verbetercultuur, waarbij coaching helpt om gedrag en aanpak te verfijnen.

De voordelen van Kata coaching zijn:

  • Het bouwt aan een cultuur van continu verbeteren.

  • Teams leren op eigen kracht problemen oplossen.

  • Veranderingen zijn duurzaam door de stapsgewijze aanpak.

  • Medewerkers worden zelfsturend en verantwoordelijk.

  • Kata versterkt de samenwerking en teamdynamiek.

Wat zijn de Twee Verschillende Kata’s?

Kata’s zijn routines die helpen om gedragsverandering en verbetering onderdeel te maken van het dagelijkse werk. In Lean draait het niet alleen om technische optimalisatie, maar om een manier van werken die iedereen in de organisatie continu laat verbeteren. Kata’s ondersteunen dat proces met structuur. Er zijn twee hoofdvormen: de Verbeter-Kata en de Coaching-Kata, elk met een eigen focus en functie binnen de organisatie.

Stel je voor dat een team een complex proces wil verbeteren. De Verbeter-Kata helpt hen stap voor stap richting hun doel te werken, terwijl de Coaching-Kata ervoor zorgt dat er een coach aanwezig is die de teamleden ondersteunt in het volhouden van deze verbeterstappen en hen helpt reflecteren op wat goed gaat of beter kan. Deze twee Kata’s vullen elkaar aan: de eerste is gericht op de daadwerkelijke verbetering, en de tweede op het versterken van het leerproces.

  • Verbeter-Kata: Dit is de routine waarmee een team stap voor stap een proces verbetert, gericht op een duidelijk doel. Door continu kleine verbeteringen door te voeren, wordt verbetering een vast onderdeel van het dagelijkse werk. De Verbeter-Kata houdt het team gefocust en maakt het verbeteren beheersbaar en concreet.

  • Coaching-Kata: De Coaching-Kata ondersteunt het team in dit proces door middel van regelmatige reflectie. De coach helpt het team bij het evalueren van elke stap en het leren van hun eigen vooruitgang. Zo zorgt de Coaching-Kata voor blijvende focus en verankert het leren en verbeteren in de dagelijkse werkwijze.

De Verbeter-Kata: Stap-voor-Stap naar Procesverbetering

De Verbeter-Kata geeft structuur aan het verbeteren door een herhalende cyclus van vier stappen. Het helpt teams om niet zomaar veranderingen door te voeren, maar doelgericht en systematisch te werken aan verbetering. In plaats van te focussen op grote, allesomvattende oplossingen, werk je in kleinere, behapbare stappen. Zo blijft het proces haalbaar en motiveert het team om vol te houden en te blijven leren.

  1. Bepaal de richting of uitdaging. Begin met het vaststellen van een inspirerend, maar specifiek doel. Dit vormt de lange-termijnrichting waar alle kleine stappen naartoe leiden. Het is cruciaal dat het doel meetbaar en duidelijk is, zodat het team weet waarvoor ze werken en waarom. Voorbeeld: Een productieafdeling wil het aantal defecten in het eindproduct met 50% verminderen om klanttevredenheid te verhogen.

  2. Begrijp de huidige situatie. Voor je kunt verbeteren, is het essentieel om precies te weten waar je nu staat. Verzamel data en analyseer processen en knelpunten grondig. Dit zorgt dat je werkt op basis van feiten, niet aannames, en helpt je om echt grip te krijgen op de oorzaken van problemen. Voorbeeld: Het team analyseert het productieproces en ontdekt dat 30% van de defecten ontstaat door een specifiek onderdeel dat vaak verkeerd wordt gemonteerd.

  3. Stel een tussendoel (doeltoestand). Bepaal een tussenstap die het team dichter bij de lange-termijnuitdaging brengt. Dit tussendoel moet haalbaar zijn en geeft het team iets concreets om naartoe te werken. Door deze doelen klein te houden, kun je snel resultaat meten en leren. Voorbeeld: Het team stelt als tussendoel om het aantal defecten door montagefouten met 10% te verminderen in de komende maand.

  4. Voer experimenten uit om naar het tussendoel te komen. In deze stap bedenkt en test het team kleine verbeteracties die hen helpen om het tussendoel te bereiken. Dit maakt verbeteren behapbaar en geeft ruimte om snel te leren van wat wel en niet werkt. Voorbeeld: Het team voert een visuele controle in na elke montagestap van het onderdeel, om meteen fouten op te sporen en te corrigeren.

De Coaching-Kata: Begeleiding bij Continu Verbeteren

De Coaching-Kata ondersteunt het leerproces in de Verbeter-Kata. Waar de Verbeter-Kata het team begeleidt richting doelen, helpt de Coaching-Kata om reflectie en leren een vast onderdeel van het proces te maken. De coach is hier de gids die teams helpt hun richting vast te houden, hindernissen te overwinnen en zich te blijven ontwikkelen. Zo zorgt de Coaching-Kata ervoor dat verbeterstappen duurzaam worden en dat de leermentaliteit blijft hangen.

  1. Bepaal samen de richting of uitdaging. De coach helpt het team om helderheid te krijgen over het lange-termijndoel en benadrukt waarom het belangrijk is. Dit geeft het team context en verbindt de dagelijkse verbeteringen aan een groter geheel. Voorbeeld: De coach bespreekt met het team hoe het verminderen van defecten bijdraagt aan klanttevredenheid, wat de afdeling en het bedrijf als geheel helpt.

  2. Analyseer de huidige situatie met het team. De coach helpt het team om objectief naar hun huidige situatie te kijken en grondig inzicht te krijgen. Vragen en doorvragen voorkomt dat het team met aannames werkt en helpt ze om echte oorzaken te ontdekken. Voorbeeld: De coach vraagt het team waarom het onderdeel vaak verkeerd gemonteerd wordt, zonder meteen antwoorden te geven, zodat het team de oorzaken zelf verkent.

  3. Bepaal het tussendoel samen. De coach begeleidt het team bij het bepalen van een realistisch tussendoel, zonder de oplossing voor hen in te vullen. Zo voelen teamleden zich verantwoordelijk en betrokken, wat de motivatie verhoogt. Voorbeeld: De coach moedigt het team aan om na te denken over hoe ze het aantal montagefouten met 10% kunnen verlagen, en vraagt hoe ze dit doel willen bereiken.

  4. Stimuleer experimenten en reflectie. Na elke actie bespreekt de coach wat wel en niet werkte. Door regelmatig te reflecteren en vragen te stellen, helpt de coach het team om te leren en hun eigen verbeterideeën te verfijnen. Voorbeeld: De coach vraagt het team wat de visuele controle opleverde, en welke verbeteringen ze zien om deze controle nog effectiever te maken.

Voordelen van Kata Coaching voor Organisaties

Kata coaching biedt enorme voordelen voor bedrijven die continu willen verbeteren. Het helpt teams om niet alleen op technische processen te focussen, maar ook om de samenwerking en manier van werken te versterken. Door de structuur van de Verbeter-Kata en de begeleiding van de Coaching-Kata leren teams om zelfstandig problemen aan te pakken en gefocust te blijven op hun doelen. Dit zorgt ervoor dat verbeteringen echt onderdeel worden van de dagelijkse praktijk.Teamleden ontwikkelen een probleemoplossende mindset en nemen meer verantwoordelijkheid voor hun werk.

Een groot voordeel van Kata coaching is dat het verbeteren overzichtelijk en meetbaar blijft. Door steeds te werken met kleine, haalbare stappen, kunnen teams sneller resultaat zien, wat de motivatie en betrokkenheid vergroot. Ook de rol van de coach versterkt dit proces: deze ondersteunt, stuurt bij waar nodig, en zorgt dat teams blijven leren van hun eigen vooruitgang. Zo creëert Kata coaching een cultuur waarin iedereen continu werkt aan verbetering. Niet alleen voor betere processen, maar ook voor sterkere samenwerking en duurzame resultaten.

Lean Kata in de Praktijk: Voorbeeld van Toepassing

Kata coaching kan overal grote waarde hebben. Stel je voor dat een ziekenhuisteam in de spoedeisende hulp (SEH) wil werken aan het verkorten van de wachttijden voor patiënten. Dit doel is belangrijk omdat het bijdraagt aan betere zorgervaringen en snellere hulp. Door Kata coaching in te zetten, werkt het team stapsgewijs aan oplossingen, begeleid door een coach die hen scherp houdt met gerichte vragen.

Hier is hoe de coach het team begeleidt met vragen die hen helpen om doelgericht en stapsgewijs de wachttijden aan te pakken:

  1. Wat is de uitdaging? De coach herinnert het team aan hun lange-termijndoel: het verkorten van de gemiddelde wachttijd met 20%. Dit zorgt dat het team focust op dit concrete einddoel.

  2. Waar staan we nu? Het team kijkt naar de huidige situatie: de gemiddelde wachttijd op de SEH is nu anderhalf uur. Dit geeft een startpunt voor hun verbeteringen en houdt de aanpak gericht op meetbare data.

  3. Wat houdt ons tegen? Het team benoemt knelpunten, zoals de tijd die verloren gaat bij het verzamelen van de juiste informatie bij patiëntenintake. De coach helpt hen om deze obstakels te specificeren en scherp te krijgen.

  4. Wat is de volgende stap? In plaats van direct grote aanpassingen door te voeren, kiest het team een kleine actie: ze besluiten een korte checklist in te voeren bij binnenkomst om de intake sneller te laten verlopen.

  5. Wanneer kunnen we dit evalueren? Ze plannen een moment om de impact van de checklist te beoordelen, bijvoorbeeld na een week. Zo blijven ze verantwoordelijk voor de voortgang en kunnen ze resultaten snel zien.

  6. Wat hebben we geleerd? Na een week bespreekt het team de uitkomst: de wachttijd is met 10% gedaald. De coach vraagt wat werkte en wat nog verbeterd kan worden, en het team besluit om ook de triage te herzien voor verdere verkorting.

Deze aanpak laat zien dat Kata coaching helpt om stap voor stap verbeteringen door te voeren. Elke vraag houdt het team op koers, en door steeds kleine stappen te zetten, kunnen ze sneller veranderingen doorvoeren die impact hebben op patiëntenervaringen en de kwaliteit van zorg. Meer lezen over verbeteren in de Zorg & Gezondheid sector? Klik hier.

Lean Kata en de PDCA-cyclus: Hoe Werken Ze Samen?

Je hebt vast wel eens van PDCA gehoord. Dit staat voor Plan, Do, Check, Act en is een bekende methode om verbeteringen gestructureerd door te voeren. De PDCA-cyclus helpt je om stap voor stap te plannen, uit te voeren, te evalueren en vervolgens bij te stellen. Wist je dat Kata en PDCA goed samengaan? Kata zorgt voor de dagelijkse routine en discipline bij het verbeteren, terwijl PDCA de structuur biedt om elke stap bewust te plannen en evalueren. Samen vormen ze een krachtige combinatie die zowel processen als teamdynamiek versterkt.

Hoe Kata en PDCA elkaar versterken:

  • Beide methoden stimuleren experimenteren met kleine, leerzame stappen.

  • Kata houdt het verbeterproces in beweging; PDCA biedt een meetbare structuur.

  • PDCA zorgt dat elke stap een bewuste cyclus van plannen en evalueren doorloopt.

  • Kata richt teams op hun lange-termijndoel; PDCA meet per stap de voortgang.

  • Samen creëren Kata en PDCA een ritme van continu verbeteren.

Benieuwd hoe je PDCA effectief inzet binnen jouw organisatie? Bekijk ons uitgebreide artikel voor meer inzicht, of ontdek hoe onze consultancy dienst je kan helpen om Kata en PDCA slim te combineren voor duurzame resultaten.

Lean Kata en Kaizen: Wat Zijn de Verschillen?

Kaizen is de filosofie van continu verbeteren, waarin elke medewerker, van management tot werkvloer, actief bijdraagt aan verbeteringen. Kaizen draait om het vinden en doorvoeren van kleine, haalbare verbeteringen die samen grote impact hebben. Soms wordt Kaizen verward met een Kaizen Event, een specifieke sessie waarin teams zich kort en intensief focussen op het oplossen van een bepaald probleem. Dit event is slechts een onderdeel van Kaizen als geheel, dat veel breder en duurzamer is.

Wist je dat Kaizen en Kata ook verschillen? Kata legt nadruk op het dagelijks oefenen van verbeterpatronen door coaching, terwijl Kaizen meer een cultuur en filosofie is voor algehele verbetering. Kata brengt structuur en routine, terwijl Kaizen een brede mindset van verbetering aanmoedigt.

Hoe Kaizen en Kata van elkaar verschillen:

  • Kaizen is een filosofie, Kata een dagelijkse oefening en structuur.

  • Kaizen stimuleert cultuurverandering door betrokkenheid; Kata focust op leren via coaching.

  • Kaizen gebruikt soms Events voor gerichte verbeteringen; Kata draait op dagelijkse routines.

  • Kata volgt vaste stappen; Kaizen is flexibeler in aanpak.

  • Kata helpt teams stapsgewijs een doel te bereiken; Kaizen bevordert continu verbeteren.

Meer weten over Kaizen? Lees het Kaizen artikel of bekijk onze Kaizen consultancy dienst.

Hoe Begin je met Kata Coaching in Jouw Organisatie?

Kata coaching starten in je organisatie kan stapsgewijs en doelgericht. Hier is een concreet plan om Kata coaching te implementeren en teams op weg te helpen naar continu verbeteren.

  1. Bepaal een concreet doel voor verbetering. Kies een inspirerend en haalbaar doel, zoals een specifieke verbetering in een proces of een verlaging van wachttijden. Dit doel moet meetbaar zijn, zodat het team hun voortgang kan volgen en iedereen de urgentie om te verbeteren begrijpt.

  2. Train een kernteam in de Kata basis. Begin met een klein team en zorg dat ze de basisprincipes van de Verbeter-Kata en Coaching-Kata leren. Organiseer een workshop of korte training waarin ze oefenen met de vier stappen. Zo weet het team hoe ze zelfstandig aan verbeteringen kunnen werken en raken ze vertrouwd met de structuur.

  3. Stel een coach aan voor dagelijkse begeleiding. Kies een interne coach die het team kan ondersteunen. Deze coach moet zich vooral richten op het stellen van vragen in plaats van het geven van antwoorden, zodat het team zelf oplossingen bedenkt. Dit versterkt het leerproces en maakt teams zelfredzamer.

  4. Start met een korte, dagelijkse Kata routine. Plan een dagelijks moment, zoals een korte stand-up, waarin het team samen met de coach de vier stappen van de Kata-cyclus doorloopt: de richting bepalen, de huidige situatie evalueren, een kleine vervolgstap kiezen, en reflecteren. Houd de sessies kort en gefocust, zodat ze een vast onderdeel van de dag worden.

  5. Evalueer en stel bij na enkele weken. Plan na een paar weken een evaluatiemoment waarin je met het team bespreekt wat goed gaat en wat nog verbeterd kan worden. Dit is een goed moment om te beslissen of het huidige doel nog relevant is of dat het team een nieuw doel wil kiezen.

  6. Integreer Kata coaching in de dagelijkse werkstructuur. Als het team de routine onder de knie heeft, maak Kata coaching een vast onderdeel van hun werkwijze. Voeg het bijvoorbeeld toe aan bestaande vergaderingen, teamoverleggen of dagstarts. Zo wordt continu verbeteren een dagelijkse gewoonte en blijft het team leren en verbeteren zonder extra inspanning.

Klaar om Kata in Lean toe te passen binnen jouw organisatie? Onze Consultancy diensten helpen je om de volgende stap te maken, van het opzetten van effectieve Kata-routines tot het trainen van interne coaches en het begeleiden van verandertrajecten. Als je meer wilt weten over de inhoudelijke kant, bieden we ook trainingen aan die dieper ingaan op continu verbeteren. Ontdek hoe we jouw team kunnen versterken voor duurzame resultaten.

Bekijk al onze trainingen

Andere artikelen die we graag met je delen

Bekijk onze kennisbank

Weten wat wij voor je kunnen betekenen?

Vraag nu een offerte aan.

Vraag je offerte aan

Liever persoonlijk contact?

Neem direct contact op.

Willem Heijboer

Willem Heijboer

Master Black Belt

+31 (0)6 25 07 58 85 willem@impactery.nl