4,9

PDCA-cyclus
- Willem Heijboer

De PDCA-cyclus biedt een manier om voortdurend te verbeteren, door te experimenteren en steeds verder te bouwen op wat werkt. Het gaat niet alleen om plannen en uitvoeren, maar vooral om het leren van wat je doet en daarop voortbouwen. Deze denkwijze helpt je om met kleine stappen grote veranderingen te bereiken. Benieuwd hoe deze cyclus jouw organisatie kan helpen om niet stil te staan, maar constant te innoveren? Lees verder en ontdek hoe PDCA je helpt om elke dag beter te worden.

Wat is PDCA

De PDCA-cyclus, ook wel bekend als de Deming-cirkel, is een eenvoudig maar krachtig hulpmiddel voor procesverbetering en kwaliteitsmanagement. Het staat voor Plan, Do, Check, Act en helpt organisaties bij het continu verbeteren van hun processen. In de eerste fase, Plan, identificeer je een probleem of een kans en stel je een plan op om dit aan te pakken. Vervolgens voer je in de Do-fase dit plan uit op kleine schaal om te testen of het werkt. De Check-fase draait om het evalueren van de resultaten: zijn de doelen bereikt? Tot slot, in de Act-fase, worden succesvolle veranderingen geïmplementeerd of worden de stappen aangepast voor verdere verbetering.

De PDCA-cyclus wordt wereldwijd gebruikt in allerlei sectoren vanwege zijn flexibiliteit en eenvoud. Of je nu werkt in de productie, dienstverlening, gezondheidszorg, of iets anders, PDCA biedt een gestructureerde aanpak om problemen op te lossen en processen te verbeteren. Het mooie van PDCA is dat het niet stopt; het is een cyclus die steeds opnieuw wordt doorlopen, waardoor voortdurende verbetering mogelijk is. Hierdoor kunnen organisaties zich steeds blijven aanpassen en optimaliseren, wat essentieel is in de snel veranderende wereld van vandaag.

Geschiedenis van PDCA

De oorsprong van de PDCA-cyclus gaat terug naar de Amerikaanse statisticus W. Edwards Deming, die het concept van continue verbetering populariseerde. De cyclus, die oorspronkelijk bekend stond als de PDSA-cyclus (Plan-Do-Study-Act), werd door Deming ontworpen als een hulpmiddel voor kwaliteitsverbetering binnen organisaties. Hoewel de cyclus wereldwijd bekend is geworden als PDCA, bleef Deming zelf vasthouden aan de term PDSA, omdat hij geloofde dat 'Study' een cruciale fase was in het leerproces. Deming verklaarde zelfs dat hij niet wist waarom de cyclus uiteindelijk bekend werd als PDCA en gaf aan de voorkeur te geven aan zijn oorspronkelijke benaming.

Chronologische Ontwikkeling:

  • 1930s - Shewhart's C-Kaart Cyclus: Walter A. Shewhart, een pionier in de kwaliteitscontrole, ontwikkelde de oorspronkelijke versie van de cyclus, bekend als de C-Kaart cyclus, die gericht was op het continu verbeteren van productieprocessen door middel van meten en aanpassen.

  • 1950s - Deming's PDSA: Dr. W. Edwards Deming verfijnde Shewhart's concept en introduceerde het PDSA-model. Dit model legde een sterke nadruk op het 'Studeren' (Study) van de resultaten na de uitvoering van plannen, voordat verdere actie werd ondernomen. Deze cyclus werd de basis van wat we nu kennen als de PDCA-cyclus.

  • 1960s - Transitie naar PDCA: Hoewel Deming de voorkeur bleef geven aan de term PDSA, begon de cyclus in de jaren '60 wereldwijd bekend te worden als PDCA. Dit gebeurde waarschijnlijk door de populariteit van het model in Japan, waar het veel werd toegepast in de industrie. De exacte reden voor deze naamsverandering is echter niet duidelijk, en Deming zelf gaf aan dat hij niet wist waarom PDSA veranderde in PDCA.

  • 1980s - Wereldwijde verspreiding: In de jaren '80 werd de PDCA-cyclus wereldwijd geaccepteerd en toegepast in diverse sectoren als een standaardbenadering voor kwaliteitsbeheer en procesverbetering.

  • 2000s - Verdere verfijning en toepassing: In de 21e eeuw is de PDCA-cyclus verder verfijnd en aangepast aan de moderne behoeften, met integratie in tools zoals Lean Six Sigma en toepassing in data-gedreven organisaties.

De Plan-fase van PDCA

De Plan-fase is de eerste en wellicht belangrijkste stap in de PDCA-cyclus. In deze fase draait alles om het grondig begrijpen van het probleem of de kans die je wilt aanpakken. Het begint met het verzamelen van gegevens en het uitvoeren van een diepgaande analyse om de huidige situatie in kaart te brengen. Dit kan inhouden dat je gebruik maakt van tools zoals de Ishikawa-diagrammen (visgraatdiagrammen) of 5-Why analyses om de oorzaken van problemen te identificeren. Op basis van deze analyse stel je duidelijke, meetbare doelen op en bepaal je welke middelen en methoden je gaat inzetten om deze doelen te bereiken.

Het is belangrijk dat de doelen die in de Plan-fase worden opgesteld SMART (Specifiek, Meetbaar, Acceptabel, Realistisch en Tijdsgebonden) zijn. Hiermee creëer je een solide basis voor de uitvoering van het plan. Ook wordt er in deze fase een actieplan opgesteld dat de stappen en de tijdlijn voor de implementatie beschrijft. Door deze voorbereiding zorgvuldig uit te voeren, vergroot je de kans op succes in de daaropvolgende fasen van de PDCA-cyclus. De Plan-fase legt dus de fundering voor effectieve procesverbetering en zorgt ervoor dat alle betrokkenen op één lijn zitten voordat de veranderingen daadwerkelijk worden doorgevoerd.

De Do-fase van PDCA

In de Do-fase zet je de plannen die je in de vorige stap hebt opgesteld in werking. Deze fase draait om actie: het uitvoeren van de geplande strategieën op een kleine, gecontroleerde schaal. Dit kan bijvoorbeeld een pilotproject of een proefimplementatie zijn, waarbij je in een afgebakende omgeving test of de voorgestelde oplossingen effectief zijn. Het is belangrijk om gedurende deze fase nauwkeurig gegevens te verzamelen en vast te leggen. Deze gegevens vormen later de basis voor de evaluatie in de Check-fase. Door de uitvoering in een beperkte omgeving te houden, kun je snel ingrijpen als er onverwachte problemen optreden, zonder dat dit grote gevolgen heeft voor de hele organisatie.

De Do-fase vereist nauwkeurigheid en discipline. Het is cruciaal dat alle betrokkenen zich strikt aan het plan houden om ervoor te zorgen dat de resultaten betrouwbaar zijn. Afwijkingen van het plan kunnen de uitkomsten vertekenen en maken het moeilijker om in de volgende fase een goede evaluatie te maken. Naast het uitvoeren van de acties is het in deze fase ook belangrijk om regelmatig updates te delen met alle belanghebbenden, zodat iedereen op de hoogte blijft van de voortgang en eventuele aanpassingen kan worden doorgevoerd indien nodig. Kortom, de Do-fase is waar theorie in praktijk wordt gebracht, en het succes ervan hangt af van zorgvuldige uitvoering en monitoring.

PDCA cyclus met de belangrijkse onderwerpen per fase

De Check-fase van PDCA

In de Check-fase evalueer je de resultaten van de acties die je in de Do-fase hebt uitgevoerd. Dit is het moment waarop je de verzamelde gegevens vergelijkt met de doelen die je in de Plan-fase hebt gesteld. Je beoordeelt of de veranderingen het gewenste effect hebben gehad en of er verbeteringen zijn bereikt. Hierbij is het belangrijk om niet alleen naar de resultaten zelf te kijken, maar ook naar het proces dat tot deze resultaten heeft geleid. Vragen zoals "Hebben we de juiste stappen genomen?" en "Zijn er onverwachte complicaties opgetreden?" spelen een centrale rol. Deze fase helpt je te bepalen of de veranderingen een positieve impact hebben gehad en of ze effectief genoeg zijn om op grotere schaal te worden doorgevoerd.

De Check-fase biedt ook een kans om te leren en aan te passen. Als de resultaten niet aan de verwachtingen voldoen, is dit het moment om te analyseren waarom dit zo is. Je kunt dan besluiten om het plan aan te passen en de cyclus opnieuw te doorlopen, of om het plan volledig te herzien. Dit evaluatieproces maakt PDCA zo krachtig: het zorgt ervoor dat verbeteringen worden getest en gevalideerd voordat ze op grote schaal worden geïmplementeerd. Zo voorkom je dat inefficiënte of ineffectieve processen worden ingevoerd, wat op de lange termijn veel tijd en middelen kan besparen.

De Act-fase van PDCA

De Act-fase is de afsluiting van de PDCA-cyclus en speelt een cruciale rol in het borgen van succesvolle veranderingen. In deze fase besluit je, op basis van de resultaten uit de Check-fase, of de geteste verbeteringen breder moeten worden geïmplementeerd of dat er verdere aanpassingen nodig zijn. Als de veranderingen effectief blijken te zijn, wordt het nieuwe proces gestandaardiseerd en in de hele organisatie uitgerold. Dit kan inhouden dat procedures worden bijgewerkt, dat medewerkers worden getraind op de nieuwe werkwijze, en dat de verbeteringen officieel worden opgenomen in de dagelijkse bedrijfsvoering. Het doel is om de verbeteringen duurzaam te maken en te zorgen dat ze blijvend bijdragen aan de efficiëntie en kwaliteit van het werk.

Als de resultaten echter niet voldoen aan de verwachtingen, is de Act-fase het moment om te reflecteren en het oorspronkelijke plan aan te passen. Dit kan betekenen dat je de cyclus opnieuw doorloopt met nieuwe aanpassingen of dat je andere oplossingen verkent. De Act-fase zorgt ervoor dat leren en verbeteren een continu proces blijft, waarbij iedere cyclus bijdraagt aan de verdere verfijning van processen. Door deze cyclus herhaaldelijk te doorlopen, kunnen organisaties zich steeds beter aanpassen aan veranderingen en continue verbetering verankeren in hun bedrijfsstrategie.

Toepassing van PDCA in de praktijk

De PDCA-cyclus is een krachtige aanpak voor continue verbetering, maar het is belangrijk om te erkennen dat het niet altijd de meest voor de hand liggende keuze is in de praktijk. PDCA functioneert meer als een filosofie en denkwijze dan als een concrete projectmanagementaanpak. Het biedt een gestructureerd kader om veranderingen te testen en te implementeren, maar is niet zo gedetailleerd of hulpmiddelgericht als andere methoden zoals de A3-methode of DMAIC. Deze laatste methoden zijn veel uitgebreider en bieden concrete tools en stappenplannen voor het oplossen van problemen en het optimaliseren van processen. PDCA helpt je om iteratief te leren en aan te passen, maar voor diepgaande en complexe projecten kunnen de A3 methode en DMAIC effectiever zijn.

Toepassingsmogelijkheden:

  • Experimenteren: Voer experimenten uit in een gecontroleerde omgeving om nieuwe ideeën te testen. Dit kan variëren van het uitproberen van een nieuwe productielijn tot het testen van een nieuwe klantenserviceaanpak.

  • Kortcyclische verbeteringen: Gebruik PDCA voor het doorvoeren van snelle, incrementele verbeteringen binnen teams of afdelingen. Net als Kaizen richt PDCA zich hier op kleine veranderingen die cumulatief een groot effect kunnen hebben.

  • Probleemoplossing: Zet PDCA in om specifieke problemen in je processen te identificeren en op te lossen. Bijvoorbeeld, het verminderen van defecten in een productielijn of het verbeteren van klanttevredenheidsscores.

  • Procesoptimalisatie: Gebruik de cyclus om bestaande processen te optimaliseren. Denk aan het stroomlijnen van workflows, verminderen van verspilling of het verhogen van de efficiëntie.

  • Strategische planning en implementatie: PDCA kan ook op grotere schaal worden toegepast, zoals bij het implementeren van nieuwe strategische initiatieven. Het biedt een raamwerk om plannen stap voor stap te realiseren en tussentijds bij te sturen op basis van behaalde resultaten.

Bekijk ons PDCA aanbod

Verschil tussen PDCA en andere aanpakken

Hoewel de PDCA-cyclus een effectieve methode is voor continue verbetering, zijn er situaties waarin andere methodologieën beter geschikt kunnen zijn. PDCA biedt een eenvoudig, cyclisch proces dat ideaal is voor het iteratief verbeteren van processen en het testen van kleine veranderingen. Het werkt als een filosofische benadering voor probleemoplossing en is breed toepasbaar in verschillende sectoren. Het richt zich op het leren en aanpassen in elke fase, wat het bijzonder nuttig maakt voor omgevingen waar flexibiliteit en voortdurende aanpassing vereist zijn. Toch heeft PDCA zijn beperkingen; het biedt geen diepgaande tools of een gedetailleerde projectmanagementstructuur zoals sommige andere methoden dat wel doen. Hierdoor kan het soms te algemeen zijn voor complexere projecten die een meer gestructureerde en analytische aanpak vereisen.

Over PDCA:

  • Een eenvoudig en cyclisch proces, ideaal voor het iteratief verbeteren van processen en het testen van kleine veranderingen.

  • Functioneert meer als een filosofische benadering dan als een gedetailleerde projectmanagementaanpak.

  • Flexibel en breed toepasbaar, maar kan soms te algemeen zijn voor complexere projecten.

Over DMAIC (Define-Measure-Analyse-Improve-Control):

  • Een gestructureerde methodologie die specifiek is ontworpen voor data-intensieve projecten.

  • Biedt specifieke tools en gedetailleerde stappen voor elke fase, wat het bijzonder geschikt maakt voor complexe probleemoplossing en procesverbetering binnen de Six Sigma-methodologie.

  • Gericht op het verminderen van variatie en het verbeteren van kwaliteit door middel van diepgaande data-analyse.

Over A3-methode:

  • Legt de nadruk op probleemoplossing en communicatie, waarbij verbeterplannen visueel worden vastgelegd op een enkel A3-papierformaat.

  • Zeer geschikt voor Lean-organisaties waar snelle, duidelijke communicatie en visuele weergave van informatie cruciaal zijn.

  • Gaat dieper in op analyse en biedt een gestructureerd kader voor het documenteren en communiceren van zowel problemen als oplossingen.

Veelgestelde vragen over PDCA

1. Wat is de PDCA-cyclus en waarvoor wordt het gebruikt?

De PDCA-cyclus is een methode voor continue verbetering met vier stappen: Plan, Do, Check, Act. Het wordt gebruikt om processen te verbeteren en problemen systematisch op te lossen, geschikt voor diverse industrieën.

2. Hoe verschilt PDCA van PDSA?

PDCA en PDSA zijn bijna identiek, maar bij PDSA ligt de nadruk op 'Study' in plaats van 'Check'. Deming gaf de voorkeur aan PDSA vanwege de diepere analyse in de 'Study'-fase.

3. Voor welke soorten problemen is PDCA geschikt?

PDCA is ideaal voor iteratieve, incrementele verbeteringen en het testen van nieuwe ideeën. Voor complexe problemen is DMAIC beter geschikt.

4. Wat zijn de voordelen van de PDCA-cyclus?

PDCA biedt een gestructureerde aanpak voor procesverbetering, bevordert teamwork, en helpt bij risicovrije implementatie van veranderingen.

5. Wat zijn de beperkingen van PDCA?

PDCA kan te algemeen zijn voor complexe projecten en biedt niet de gedetailleerde tools van methoden zoals DMAIC.

6. Hoe verhoudt PDCA zich tot Lean en Six Sigma?

PDCA wordt vaak gebruikt binnen Lean vanwege de focus op continue verbetering. DMAIC, onderdeel van Six Sigma, is meer gericht op data-analyse en variatiereductie.

7. Kan PDCA worden toegepast in niet-productieomgevingen?

Ja, PDCA is geschikt voor alle sectoren, zoals Gemeenten, IT en Food & Pharma. Het helpt bij het stroomlijnen van processen en verbeteren van de servicekwaliteit.

8. Hoe lang duurt een volledige PDCA-cyclus?

De duur varieert afhankelijk van de complexiteit. Een eenvoudige cyclus kan dagen of weken duren, terwijl complexere projecten maanden kunnen vereisen.

9. Wat zijn enkele praktische voorbeelden van PDCA in actie?

In klantservice kan PDCA worden gebruikt om wachttijden te verkorten door nieuwe scripts te testen, te evalueren, en te standaardiseren.

10. Hoe zorg je ervoor dat PDCA succesvol wordt geïmplementeerd?

Stel duidelijke doelen, betrek het team, communiceer consequent en documenteer de resultaten. Een cultuur van openheid en leren is essentieel.

Impactery is gespecialiseerd in procesverbetering, Lean Six Sigma en strategische uitvoering. Wij bieden 8 consultancy-diensten aan, waaronder procesverbetering, operationele sturing en strategie-uitvoering, om jouw organisatie te ondersteunen bij duurzame groei. Meer lezen over de PDCA-cyclus? Klik hier om verder te lezen. Zelf leren verbeteren? Bekijk ons trainingsaanbod of de mogelijkheden voor praktijkcertificering!

Bekijk onze trainingen

Andere artikelen die we graag met je delen

Bekijk onze kennisbank

Weten wat wij voor je kunnen betekenen?

Vraag nu een offerte aan.

Vraag je offerte aan

Liever persoonlijk contact?

Neem direct contact op.

Willem Heijboer

Willem Heijboer

Master Black Belt

+31 (0)6 25 07 58 85 willem@impactery.nl