Wet van Little

- Willem Heijboer

Inleiding tot de Wet van Little

De Wet van Little is een eenvoudige formule met een enorme impact. Het legt een verband tussen drie variabelen – WIP (Work in Progress), doorlooptijd en doorstroomsnelheid – en maakt processen inzichtelijker. Hoewel de formule vooral bekend is in Lean en procesoptimalisatie, heeft het een interessante ontwikkeling doorgemaakt. Van academische ontdekking tot praktische toepassing. Hieronder een chronologisch overzicht:

• 1954: John Little, een wiskundige, begint zijn onderzoek naar wachtrijen en processtromen. Zijn werk richt zich op het kwantificeren van relaties binnen logistieke systemen.

• 1961: Little publiceert A Proof for the Queuing Formula. Hij bewijst dat het verband tussen WIP, doorlooptijd en doorstroomsnelheid altijd geldt, ongeacht het type proces.

• 1970s: De wet wordt opgepikt door industrieën zoals productie en logistiek, mede door de invloed van Lean Manufacturing en het Toyota Productie Systeem.

• 1990s: Met de opkomst van Lean Six Sigma wordt de Wet van Little populair in dienstverlenende sectoren zoals zorg en IT. Het biedt handvatten om wachttijden en doorlooptijden te verkorten.

• Heden: De Wet van Little is onmisbaar geworden voor procesanalyses. Van productiebedrijven tot consultancyprojecten – de eenvoud en toepasbaarheid spreken iedereen aan.

Belangrijke Concepten binnen de Wet van Little

De Wet van Little draait om drie variabelen die samen de basis vormen voor procesbeheer: WIP (Work in Progress), doorlooptijd en doorstroomsnelheid. Door deze variabelen in balans te brengen, kun je processen efficiënter maken en bottlenecks opsporen. Het begrijpen van deze kernbegrippen is cruciaal voor procesoptimalisatie. Dit zijn de drie variabelen:

1. Voorraad (Work in Progress - WIP): Het aantal items dat zich op een bepaald moment in het proces bevindt. Denk aan bestellingen in een wachtrij of producten op een lopende band.

2. Doorlooptijd (Lead Time): De tijd die een item nodig heeft om het hele proces te doorlopen, van start tot finish. Voor klanten vertaalt dit zich vaak naar de wachttijd.

3. Doorstroomsnelheid (Throughput Rate): Hoeveel items een proces per tijdseenheid oplevert, bijvoorbeeld het aantal orders per uur dat wordt afgehandeld.

Deze drie variabelen staan in relatie tot elkaar via een eenvoudige formule:
WIP = Doorstroomsnelheid × Doorlooptijd.

Voorbeeld berekening van Wet van Little

Stel dat een koffiebar gemiddeld 12 klanten per uur bedient (doorstroomsnelheid). Als klanten gemiddeld 15 minuten (0,25 uur) in de zaak zijn, hoeveel klanten bevinden zich dan op elk moment in het proces?

• Doorstroomsnelheid: 12 klanten/uur

• Doorlooptijd: 0,25 uur (15 minuten)

• WIP = 12 × 0,25 = 3 klanten

Dit betekent dat er gemiddeld 3 klanten in de koffiebar aanwezig zijn. Als de doorlooptijd toeneemt, bijvoorbeeld doordat bestellingen langer duren, stijgt ook het aantal klanten in het proces. Dit inzicht maakt de Wet van Little waardevol: het toont de directe impact van veranderingen en helpt verspilling te minimaliseren.

Toepassing van de Wet van Little in Lean Six Sigma

De Wet van Little is een interessant hulpmiddel binnen Lean Six Sigma. Het biedt direct inzicht in hoe processen presteren en waar knelpunten ontstaan. Door de balans tussen WIP, doorlooptijd en doorstroomsnelheid te analyseren, kun je processen sneller en effectiever optimaliseren. Het is een flexibele tool die toepasbaar is in productie, dienstverlening en logistiek. Onderstaande vijf toepassingen laten zien hoe de Wet van Little dagelijks wordt ingezet:

• Verspillingen opsporen: Een hoge WIP wijst vaak op wachttijden of overproductie. Door processen te analyseren met de Wet van Little kun je deze vormen van verspilling elimineren.

• Stroomlijnen van doorlooptijden: Het verwijderen van obstakels, zoals inefficiënte stappen of bottlenecks, verkort doorlooptijden en verhoogt klanttevredenheid.

• Efficiënt werkbalanseren: De werkdruk tussen teams of afdelingen gelijk verdelen om pieken en wachttijden te voorkomen.

• Verbeteringen meetbaar maken: KPI’s zoals doorlooptijd en doorstroomsnelheid gebruiken om de impact van verbeteringen te monitoren.

• Scenario’s simuleren: Vooraf inschatten hoe veranderingen – zoals meer orders of een procesaanpassing – de balans tussen WIP, doorlooptijd en doorstroomsnelheid beïnvloeden.

Praktische Voorbeelden van de Wet van Little

De Wet van Little is toepasbaar in diverse sectoren. Het biedt inzicht in processen en helpt bij het maken van praktische verbeteringen. Hieronder drie herkenbare voorbeelden uit verschillende omgevingen:

Voorbeeld Callcenter

In een callcenter komen dagelijks honderden telefoontjes binnen. Stel dat het callcenter gemiddeld 40 telefoontjes per uur afhandelt (doorstroomsnelheid). Een klant staat gemiddeld 6 minuten (0,1 uur) in de wachtrij voordat hij een medewerker spreekt. Volgens de Wet van Little is de gemiddelde WIP:

WIP = Doorstroomsnelheid × Doorlooptijd = 40 × 0,1 = 4 klanten

Als de wachttijd stijgt naar 12 minuten (0,2 uur), verdubbelt de WIP naar 8 klanten in de wachtrij. Dit inzicht laat zien hoe langere wachttijden direct zorgen voor meer werkdruk en klantontevredenheid. Door bijvoorbeeld meer medewerkers in te zetten tijdens piekuren, kan de wachttijd en daarmee de WIP worden verlaagd.

Voorbeeld Productieomgeving

Een autofabrikant assembleert gemiddeld 10 voertuigen per uur (doorstroomsnelheid). De gemiddelde doorlooptijd van een voertuig op de assemblagelijn is 5 uur. De Wet van Little berekent dat er op elk moment 50 voertuigen in productie zijn:

WIP = 10 × 5 = 50 voertuigen

Als de doorlooptijd wordt verkort naar 4 uur door efficiëntere werkstations, daalt de WIP naar 40 voertuigen. Dit resulteert in lagere opslagkosten en minder kapitaal dat vastzit in onafgemaakte producten, wat de productiviteit verhoogt.

Voorbeeld Vaccinatiestraat

In een vaccinatiestraat worden dagelijks gemiddeld 240 mensen gevaccineerd, wat neerkomt op een doorstroomsnelheid van 10 personen per uur. De gemiddelde tijd die een persoon doorbrengt in de vaccinatiestraat – inclusief registratie, vaccinatie en nazorg – is 30 minuten (0,5 uur). Volgens de Wet van Little is de WIP:

WIP = 10 × 0,5 = 5 personen

Als de nazorgtijd wordt verlengd naar 45 minuten (0,75 uur), stijgt de WIP naar 7,5 personen. Dit inzicht kan helpen om het proces opnieuw te ontwerpen, bijvoorbeeld door de nazorglocatie te scheiden van de vaccinatieplek, zodat het vaccineren sneller kan doorgaan.

Beperkingen en Aannames van de Wet van Little

De Wet van Little is een krachtig hulpmiddel, maar het is belangrijk om de beperkingen en aannames te begrijpen. De wet werkt alleen als bepaalde voorwaarden worden gerespecteerd. Een van de belangrijkste aannames is dat het systeem in balans is. Dat betekent dat er evenveel items het proces binnenkomen als eruit gaan. Bij grote variaties in input of output kan de formule misleidend zijn en minder betrouwbare inzichten geven.

Een andere beperking is dat de Wet van Little geen rekening houdt met variabiliteit. In de praktijk zijn processen zelden volledig constant. Denk bijvoorbeeld aan pieken in vraag, storingen of verschillen in procestijden. Hierdoor kunnen doorlooptijden of de WIP tijdelijk hoger of lager zijn dan de formule voorspelt. Het is daarom verstandig om de wet te gebruiken als een richtlijn en niet als een absolute waarheid. Combineer het met andere tools, zoals proceskaarten of data-analyse, om een completer beeld te krijgen van je proces.

Processen optimaliseren met de Wet van Little

De Wet van Little geeft inzicht in hoe je processen beter kunt afstemmen. De sleutel tot optimalisatie ligt in het balanceren van WIP, doorlooptijd en doorstroomsnelheid. Dit betekent niet alleen analyseren, maar ook doelgerichte actie ondernemen. Door slimme strategieën toe te passen, kun je verspilling verminderen, werkdruk beheersen en klanttevredenheid verhogen. Hieronder vijf praktische strategieën:

• Beperk de WIP (Work in Progress): Stel een maximum in voor het aantal taken of orders dat gelijktijdig in het proces zit. Dit voorkomt opstoppingen en houdt het proces soepel.

• Los bottlenecks op: Zoek naar knelpunten die het proces vertragen, zoals een traag werkstation of onvoldoende capaciteit. Door deze gericht aan te pakken, verbeter je de doorstroomsnelheid.

• Vereenvoudig en standaardiseer: Breng consistentie aan in processtappen. Dit vermindert fouten en maakt doorlooptijden voorspelbaarder.

• Introduceer pull-principes: Laat werk alleen doorstromen naar de volgende stap als daar capaciteit is. Dit voorkomt overproductie en houdt het proces beheersbaar.

• Verkort wachttijden: Analyseer stappen waar onnodig veel tijd verloren gaat, zoals goedkeuringsmomenten. Automatiseer of elimineer deze waar mogelijk.

Met deze aanpak maak je processen efficiënter en kan je flexibeler inspelen op veranderingen. Het succes zit in de eenvoud: kleine verbeteringen kunnen een groot effect hebben als je consistent blijft optimaliseren.

Relatie Wet van Little en Continu Verbeteren

De Wet van Little is niet zomaar een formule; het is een bouwsteen voor continu verbeteren. Door de eenvoud van de wet wordt het mogelijk om complexe processen terug te brengen naar begrijpelijke inzichten. Dit sluit naadloos aan bij Lean-principes zoals Kaizen en de PDCA-cyclus (Plan, Do, Check, Act). Beide methodieken richten zich op het iteratief verbeteren van processen, en de Wet van Little biedt daarvoor een concreet meetinstrument.

Een belangrijk uitgangspunt bij continu verbeteren is het minimaliseren van verspillingen (Muda). De Wet van Little helpt je hier direct mee. Een hoge WIP? Dat wijst op overproductie of wachttijden. Lange doorlooptijden? Dat kan een signaal zijn dat er onnodige stappen in je proces zitten. Door deze inzichten kun je acties koppelen aan meetbare resultaten, zoals het sneller afhandelen van orders of het verkorten van wachttijden voor klanten.

Daarnaast ondersteunt de Wet van Little het inzichtelijk maken van de impact van verbeteringen. Stel dat je een bottleneck aanpakt en daardoor de doorlooptijd met 20% verkort. Dan zie je direct wat dit betekent voor de WIP en de doorstroomsnelheid. Dit maakt het makkelijker om verbeteringen te communiceren naar teams en stakeholders en motiveert om het verbetertraject voort te zetten.

Vergelijkbare Tools binnen Lean Six Sigma

De Wet van Little is niet de enige tool voor procesoptimalisatie. Andere theorieën en wetten vullen het aan en bieden nieuwe inzichten in het verbeteren van processen. Elk van deze concepten heeft een unieke focus, maar ze delen hetzelfde doel: processen efficiënter maken en klantwaarde verhogen. Hieronder een overzicht van vijf belangrijke theorieën en hoe ze zich verhouden tot de Wet van Little:

• Queuing Theory:
  Deze theorie richt zich op het gedrag van wachtrijen en helpt voorspellen hoe lang klanten of producten moeten wachten in een systeem. Waar de Wet van Little uitgaat van een evenwichtssituatie, biedt Queuing Theory meer diepgang door rekening te houden met fluctuaties in vraag en capaciteit. Dit maakt het waardevol in situaties met piekdrukte, zoals een callcenter of een luchthaven.

• Theory of Constraints (TOC):
  De TOC stelt dat elk proces wordt beperkt door één primaire bottleneck. De Wet van Little meet de impact van die bottleneck, terwijl TOC strategieën biedt om deze te elimineren. Samen helpen deze methoden niet alleen knelpunten zichtbaar te maken, maar ook om gericht te verbeteren, bijvoorbeeld door capaciteit te verhogen op een cruciaal procesonderdeel.

• Kingman’s Formula:
  Kingman’s Formula verdiept de relatie tussen variabiliteit, benutting en wachttijden. Het laat zien dat zelfs kleine fluctuaties in procestijden grote gevolgen kunnen hebben voor doorlooptijden. In combinatie met de Wet van Little kun je hiermee beter voorspellen hoe procesprestaties veranderen bij variabiliteit in input of werklast.

• One Piece Flow:
  Dit Lean-principe streeft naar een constante stroom van één item tegelijk door het proces. Het vermindert wachttijden en WIP drastisch, wat direct aansluit bij de Wet van Little. Door processen te stroomlijnen volgens One Piece Flow, optimaliseer je de doorlooptijd en verhoog je de doorstroomsnelheid.

• Erlang’s Formule:
  Een klassieker in wachtrijmodellen, Erlang’s Formule voorspelt hoe variabiliteit en bezettingsgraad invloed hebben op wachttijden. Het wordt vaak gebruikt in dienstverlenende sectoren zoals callcenters en ziekenhuizen. Samen met de Wet van Little biedt het een diepgaander begrip van hoe wachttijden ontstaan en kunnen worden verkort.

Deze theorieën en wetten versterken de inzichten van de Wet van Little en geven extra handvatten om processen te optimaliseren. Door ze te combineren, kun je niet alleen processen analyseren, maar ook gerichte acties ondernemen om verspilling te verminderen en prestaties te verbeteren.

Conclusie over de Wet van Little

De Wet van Little is een onmisbaar hulpmiddel voor iedereen die processen wil verbeteren. Het biedt een eenvoudige formule om inzicht te krijgen in WIP, doorlooptijd en doorstroomsnelheid, maar de echte kracht ligt in de praktische toepassing. Door slim gebruik te maken van strategieën zoals het beperken van WIP, het oplossen van bottlenecks en het standaardiseren van processen, kun je snel waardevolle resultaten behalen. Of je nu werkzaam bent in productie, dienstverlening of logistiek, deze aanpak helpt om verspilling te verminderen en prestaties te verbeteren.

Wil je meer uit je processen halen? Onze consultancy-diensten voor Procesverbetering en Projectmanagement bieden gerichte ondersteuning om knelpunten te identificeren en duurzame verbeteringen door te voeren. Daarnaast bieden we een uitgebreid trainingsaanbod, zoals de Green Belt en Black Belt. Heb je al een training gevolgd en wil je praktijkgecertificeerd worden? Dat kan! Bekijk ons actuele trainingsaanbod op onze website en neem contact op voor meer informatie. Samen brengen we jouw organisatie naar het volgende niveau.